نشریه پژوهش در مهندسی عمران و معماری ایران
پیاپی 28 (بهار 1402)

باتوجه به نیاز های متعدد انسان، انعطاف پذیری یکی از اساسی ترین شاخص های معماری است که میتواند به عنوان راهکاری مطلوب و مناسب در محیط سکونت در نظر گرفته شود. ابتدا باید خاطرنشان کرد که در رابطه با انعطاف پذیری و روش طراحی مدولار، تحقیقات و فعالیت های بسیاری، اما به صورت جداگانه انجام شده است و تا کنون به تاثیر و رابطه ی این دو موضوع بایکدیگر به طور مشخص و مفصل پرداخته نشده است. درشرایط کنونی باتوجه به روند افزایش جمعیت و مهاجرت به شهرها، تامین مسکن به یکی از مباحث اصلی جامعه تبدیل شده است و اهمیت تولید واحدهای انبوه بیش از پیش مطرح میباشد. از طرف دیگر باتوجه به شرایط اقتصادی ساخت واحد های مسکونی متراژ پایین افزایش یافته است و همین عوامل باعث به وجود آمدن و طراحی واحدهایی بدون توجه به اصول معماری و نیاز های افراد شده است. برای جلوگیری از این نوع ساخت وساز و معماری آسیب پذیر یکی از راه ها، طراحی مسکن انعطاف پذیر است. ایده طراحی انعطاف پذیری واحدهای مسکونی از ابتدای قرن20 به عنوان بخشی از جنبش مدرن به وسیله معمارانی همچون لوکوبوزیه، میس وندروهه و سپس هابراکن و هرتس برگر مطرح گردیده است. انعطاف پذیری در اصطلاح معانی مختلفی همچون: خم شدن، حساس نبودن به تغییر،آمادگی و ظرفیت داشتن برای سازگاری به مقاصد یا شرایط مختلف و...دارد، انعطاف پذیری به عنوان قابلیت ساختمان یعنی آنکه یک ساختمان مسکونی بتواند تمام نیاز های فعلی، آینده و حتی غیر قابل پیشبینی را برآورده کند. انعطاف پذیری دارای انواع: تغییر پذیری، تطبیق پذیری و تنوع پذیری است، باتوجه به گونه های انعطاف پذیری میتوان مسکن منعطفی طراحی کرد که به نیاز های انسان در زمان های متفاوت پاسخگو باشد. روش تحقیق این مقاله توصیفی است و روش گردآوری اطلاعات، مطالعه منابع و اسناد کتابخانه ای و اینترنتی و یافته های پیشین است و هدف پژوهش ارتباط معماری مدولار با انعطاف پذیری مسکن است، به وجود آمدن هندسه معین و اندازه و شکل مشخص، قابلیت تکرار از ویژگی های مدولار هستند که در رسیدن به طراحی انعطاف پذیر مارا کمک میکند. مسکن انعطاف پذیر از دو جهت اهمیت دارد، یکی آنکه به ساکنین این امکان را میدهد که هرطور میخواهند در فضا رفتار کنند و دیگری آنکه به تنوع و انتخاب انسان ها احترام میگذارد. پرسشی که در این پژوهش مطرح گردیده آن است که: طراحی بر اساس هندسه ی مدولار چه تاثیری بر انعطاف پذیری مسکن دارد؟ ارتباط آن دو چگونه است؟ جهت پاسخ به این سوال ها لازم است ابتدا با مفهوم انعطاف پذیری و انواع ان و سپس با معماری مدولار و ویژگی های آن آشنا شویم. درپایان پژوهش نیزخانه ی چرخان(شریفی ها) اثر علیرضاتغابنی مورد بررسی قرار گرفته است.